Navigating Value: Phenomenological Perspectives on Emotional Abilities in the Digital Age

22 października 2025 r. w St. Catherine’s College Uniwersytetu w Oksfordzie odbył się workshop pt. Navigating Value: Phenomenological Perspectives on Emotional Abilities in the Digital Age, podczas którego prof. Arkadiusz Gut i prof. Jacek Matulewski wygłosili wykład pt. Social Mind and Inner Self-Talk Across Cultures and Beyond: Poland, China, and ChatGPT-5 (An Empirical Study).

Podczas spotkania prof. Arkadiusz Gut przedstawił wyniki badań nad zjawiskiem self-talk – wewnętrznego dialogu, który kształtuje nasze myślenie i poczucie „ja”. Analiza obejmowała porównanie sposobów prowadzenia wewnętrznej mowy w różnych kulturach (Polska, Chiny) oraz w modelach językowych (LLM). Wyniki wskazują, że sztuczna inteligencja przejawia wzorzec other-oriented model of mind, skoncentrowany na relacjach i analizie kontekstu, zbliżony do chińskiego modelu relational self lecz pozbawiony emocjonalnego i wartościującego wymiaru charakterystycznego dla ludzkiej autorefleksji.

---

Seminarium było okazją do refleksji nad możliwościami integracji fenomenologii (z jej naciskiem na żywe doświadczenie, ucieleśnienie, intersubiektywność i empatię) z technologiami sztucznej inteligencji „pozbawionej świadomości”. Zbadaliśmy potencjał ujęcia fenomenologicznego do wniesienia wkładu w obliczeniowe podejścia do psychopatologii, i odwrotnie, do rozwoju syntetycznej fenomenologii na potrzeby opieki zdrowia psychicznego.

Fenomenologia jest rygorystyczną metodą filozoficzną badania struktur świadomości oraz tego, jak struktury te leżą u podstaw i wpływają na ludzkie doświadczenie. Przechodząc zwrot kliniczny, fenomenologia XX wieku stała się bardziej pragmatyczna, zwłaszcza w dążeniu do zrozumienia różnorodności żywych doświadczeń pacjentów cierpiących na zaburzenia psychiczne, często podważając poczucie ścisłej granicy między normą a patologią. Podstawowe tematy fenomenologiczne, takie jak temporalność, ucieleśnienie, intencjonalność, rozumienie i intersubiektywność, zyskały w ten sposób nowe znaczenie diagnostyczne i terapeutyczne.