[fot. Alina Dauksza-Wiśniewska]

We wrześniu 2008 r. minęło 10 lat od uruchomienia Gimnazjum Akademickiego w Toruniu - jedynej w Polsce szkoły przeznaczonej dla wybitnie zdolnej młodzieży. 1 września 1998 r. naukę rozpoczęło w niej 40 uczniów - absolwentów klas szóstych szkół podstawowych z całego kraju, którzy zostali wybrani spośród ponad 160 kandydatów w wyniku skomplikowanej procedury kwalifikacyjnej.

Szkoła kontynuuje chlubne tradycje gimnazjalne Pomorza, sięgając do XVI-wiecznego, słynnego w całej Europie Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, a także gimnazjów w Chełmnie, Gdańsku czy Elblągu, jak również do eksperymentów pedagogicznych II Rzeczypospolitej - gimnazjów w Chyrowie, Mikołowie i Rydzynie. Przy tworzeniu jej koncepcji szczególne znaczenie miały tradycje Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, który prowadził Państwowe Liceum im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich. Wileńska kadra naukowa, która po wojnie tworzyła uniwersytet w Toruniu, zamierzała utworzyć przy nim podobną szkołę. Jednak władze państwowe nie wyraziły na to zgody. Przez lata tworzono więc w Toruniu jedynie namiastkę współpracy uniwersytetu ze szkołami średnimi poprzez klasy autorskie i koła zainteresowań, prowadzone przez nauczycieli akademickich. Do pomysłu na szkołę związaną z Uniwersytetem powrócono wtedy, gdy w latach dziewięćdziesiątych. XX w. pojawiła się taka możliwość i przychylna atmosfera.

W gronie inicjatorów powołania Gimnazjum Akademickiego znaleźli się: dr Mieczysław Bielski - ówczesny kurator oświaty w Toruniu, prof. dr hab. Czesław Łapicz - prorektor UMK ds. kształcenia oraz socjolog prof. dr hab. Włodzimierz Wincławski. Dla tej idei pozyskali oni przychylność wielu innych osób, zwłaszcza pracowników UMK, a także poparcie wojewody toruńskiego, sejmiku samorządowego, a następnie Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Od samego początku założono, że szkoła będzie nie tylko uczyć, ale także wychowywać w duchu uniwersalnych wartości etycznych i moralnych, choć w zupełnie innej rzeczywistości niż placówki, na których się wzorowała. Istotne było również to, aby trafiać tu mogli ponadprzeciętnie zdolni młodzi ludzie z całej Polski, bez względu na możliwości finansowe swych rodziców. Oba założenia udaje się realizować do dzisiaj. Z 10-letniej perspektywy można powiedzieć, że pedagogiczna część eksperymentu powiodła się znakomicie - pod względem wyników w nauce szkoła szybko znalazła się w czołówce najlepszych szkół w kraju. Fiasko poniósł natomiast eksperyment z zakresu zarządzania oświatą.