[fot. Alina Dauksza-Wiśniewska]

Czasami chciałoby się zatrzymać czas, a niektórych ludzi uczynić nieśmiertelnymi, bo gdy odchodzą, zostaje po nich wyrwa nie do zapełnienia. Taką wyrwę pozostawił dla swoich bliskich i przyjaciół Juliusz Narębski, lekarz i fizjolog. Wielki autorytet, człowiek szlachetnego, prawego charakteru, bardzo tolerancyjny dla innych, wielki patriota. Człowiek o rozległej i głębokiej wiedzy, potrafiący brylować dowcipem i erudycją w każdym towarzystwie, rozpalający w sposób entuzjastyczny pragnienie zdobywania wiedzy wśród rzeszy studentów, budzący respekt wśród naukowej braci.

Rodzina Narębskich o tradycjach inteligenckich, pochodzi z kielecczyzny, ale Juliusz Narębski przyszedł na świat we Włocławku 5 stycznia 1927 r. Rok później rodzina przeniosła się do Wilna, gdzie ojciec Stefan Narębski został naczelnym architektem. Tak, więc Wilno stało się ukochanym miastem młodości młodego Julka, tu ukończył szkołę podstawową i gimnazjum, a w czasie okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach.

Wilno opuścił wraz z rodzicami i siostrą Barbarą w 1945 r. przenosząc się z transportem repatriacyjnym do Torunia. (Brat Wojciech, uczestnik walk AK o Wilno i Bitwy pod Monte Cassino, po wojnie znalazł się w Anglii).

W latach 1946-1952 Narębski studiował na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Gdańsku, kontynuując tradycje rodzinne - dziadek był lekarzem, a w domu wisiał portret jednego z przodków, podpisany: "profesor ekstraordynaryjny, medycyny i chirurgii doktor".

W 1952 r. zawarł związek małżeński z Anną Rutką, przyszłym profesorem, kierownikiem Zakładu Chemii Fizycznej w Instytucie Chemii UMK. Starszy syn Leszek poszedł w ślady dziadka Stefana - wybrał ochronę zabytków i jest toruńskim konserwatorem zabytków, młodszy Kazimierz jest informatykiem.

Po studiach początkowo pracował w szpitalu, potem podjął pracę jako asystent w Zakładzie Neurofizjologii i Fizjologii Porównawczej Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UMK u prof. Janiny Hurynowicz. Tutaj zorganizował pracownię EEG, gdzie prowadził badania dokonując pomiarów czynności bioelektrycznej mózgu; owocem tych badań była jego praca doktorska w 1960 r. oraz rozprawa habilitacyjna w 1965r.

Ważnym wydarzeniem w życiu naukowym Juliusza Narębskiego był staż naukowy (1963 r.) w laboratorium Neurofizjologii i Biochemii Istituto Superiore di Sanita w Rzymie, którym wówczas kierowali Daniel Bovet (nagroda Nobla w dziedzinie medycyny w 1957 r) oraz Ernest Chain (nagroda Nobla w dziedzinie medycyny w 1945 r. za stosowanie w lecznictwie penicyliny wraz z A. Flemingiem i H. Florey'em).

W pamięci studentów pozostał niezwykłym nauczycielem, jego wykłady, dzięki wielkiemu talentowi oratorskiemu oraz aktorskiemu, były porywające i cieszyły się ogromną popularnością, inspirowały młodych do pogłębiania wiedzy. Był inicjatorem olimpiad biologicznych na UMK. Zawsze skupiał wokół siebie młodzież, cieszył się z ich sukcesów, często nam powtarzał "stawiajcie na młodych".

W 1966 r. J. Narębski zajął się badaniami nad fizjologią porównawczą snu zwierząt i ludzi w aspekcie chronofizjologicznym. Za zasługi na polu tych badań w 1972 r. powołano go na członka komitetu założycielskiego European Sleep Research Society, zaś w 1975 r. członka korespondenta Sleep Research Society.

W 1968 r. rozpoczął badania termoregulacyjne dotyczące homeotermii mózgu, a także badania dotyczące mechanizmów gorączki u zwierząt. Kilka lat później zainicjował badania nad termoregulacją owadów latających.

W 1975 r., w wieku 48 lat, został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. W latach 1978-1981 pełnił funkcję pełnomocnika dziekana ds. Stacji Naukowo-Badawczej w Siemionkach, a w latach 1981-1984 był dziekanem Wydziału BiNoZ UMK.

Profesor Narębski, jako głęboki patriota brał czynny udział w ważnych wydarzeniach powojennej Polski. Po sierpniu 1980 zaangażował się w organizację Związku Zawodowego "Solidarność" na UMK i został jego pierwszym przewodniczącym.

W 1984 r. otrzymał propozycję objęcia stanowiska kierownika Katedry i Zakładu Fizjologii, nowopowstałej Akademii Medycznej w Bydgoszczy, w której zorganizował (i wyposażył) pracownię badań nad snem człowieka oraz warsztat do badań termoregulacyjnych. Opiekował się badaniami nad molekularnymi mechanizmami gorączki i tolerancji.

W 1985 r. został zaproszony do European Thermoregulatory Group. Profesor Narębski był wielokrotnie zapraszany do głoszenia wykładów za granicą. Uczestniczył w wielu międzynarodowych i krajowych kongresach oraz sympozjach naukowych. Był członkiem wielu organizacji naukowych.

Podsumowaniem naukowej działalności Juliusza Narębskiego było mianowanie go na stanowisko profesora zwyczajnego w 1989 roku. Za swoje zasługi na polu działalności naukowej został uznany za twórcę polskiej szkoły naukowej snu oraz termoregulacji.

Z inicjatywy profesora i dzięki jego staraniom w 1992 r. powstało Polskie Towarzystwo Badań nad Snem, którego był pierwszym prezesem.

Profesor Narębski był autorem i współautorem 120 pozycji bibliograficznych. Był opiekunem naukowym i promotorem kilkudziesięciu prac magisterskich, 11 doktoratów i trzech przewodów habilitacyjnych.

Za swoje zasługi na polu działalności naukowej i dydaktycznej profesor Narębski otrzymał wiele nagród i odznaczeń, m. in. Złoty Krzyż Zasługi (1973), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1981), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983). W roku 1993 Polskie Towarzystwo Fizjologiczne nadało mu pośmiertnie dyplom i medal honorowy Napoleona Cybulskiego, przyznawany najwybitniejszym fizjologom.

Profesor był erudytą, poza działalnością naukową bardzo interesował się architekturą i historią Polski. Jego pasją były Włochy, był prezesem Stowarzyszenia Polonia-Italia w Toruniu. Władał biegle kilkoma językami.

Profesor wraz z żoną Anną pielęgnował tradycje rodzinne. Często opowiadał o swoich synach, o urlopach, które spędzał z rodziną zwykle w miejscach mało uczęszczanych - często wspominał pobyty na Helu, na Mazurach czy Pieninach, opisując zarówno piękne okolice jak i gospodarzy, u których zatrzymywał się z rodziną.

Miał jeszcze jeden dar, zawsze traktował swojego rozmówcę poważnie - czy to było dziecko, student, prosty człowiek czy wielki uczony.

Złożony ciężką, nieuleczalną chorobą, profesor Juliusz Narębski odszedł od nas na zawsze 19 lipca 1993 roku mając zaledwie 66 lat. Pochowany został na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu.